Moctezuma Xocoyotzin | |||
---|---|---|---|
14 abril 1502 - 1520 | |||
Vida | |||
Nacimientu | México-Tenochtitlan (es) , 1466 | ||
Nacionalidá | Mexica | ||
Muerte | México-Tenochtitlan (es) , 29 de xunu de 1520 (greg.) (53/54 años) | ||
Familia | |||
Padre | Axayácatl | ||
Madre | Axcatlxochitl-Xochiquetzal | ||
Casáu con |
Teotlalco Tlapalizquixochtzin | ||
Fíos/es | |||
Hermanos/es |
| ||
Estudios | |||
Llingües falaes | náhuatl | ||
Oficiu | políticu | ||
Creencies | |||
Relixón |
Religión mexica (es) Mitoloxía mexica | ||
Moctezuma Xocoyotzin (en náhuatl Motēcuhzōma Xōcoyōtzin; AFI [llamátiguːkʷˈsoːma ʃoːkoˈjoːtsin]: 'Moctezuma el mozu') o Moctezuma II (1466, México-Tenochtitlan (es) – 29 de xunu de 1520 (greg.), México-Tenochtitlan (es) ) foi Tlatoani de los mexiques ente 1502-1520. La ortografía Moctezuma ye la más frecuente y moderna; sicasí, Hernán Cortés trescribió'l so nome como Mutecçuma o Muteçuma[1] y la mayoría de les fontes de los sieglos XVI y XVII refieren que'l so nome foi Motecuhzoma[2] incluyíu Frai Bernardino de Sahagún qu'usó una forma más próxima al náhuatl: Motecuçoma y Motecuhzomatzin. Por razones de cortesía y respetu real amestar con frecuencia -tzin (sufixu reverencial en náhuatl)[3] pa llamalo.[4]
D'alcuerdu a La Historia de Tlaxcala de Diego Muñoz Camargo
"Esti nome de Moctheuzomatzin quier tanto dicir como Señor regaláu, tomándolo lliteralmente; mas nel sentíu moral quier dicir señor, Señor sobre tolos Señores y el mayor de toos, y Señor bien severu y grave y home de coraxe y sañudo, que s'enoxa sópitamente con llixera ocasión."
sicasí los estudiosos de la llingua náhuatl del sieglu XVI, como Motolinía, Torquemada, Betancourt, Sigüenza, refugaron el sentíu de home regaláu y deducieron que Moctheuzomatzin provenía del pronome mo- de teuc(tli) o tecuh(tli) "Caballero o Señor" y çoma o çuma, "poner ceñu'l que ta enoxáu, tener coraxe, derivándose d'él, çu ucalli, sañudo y llenu de coraxe", -tzin terminación reverencial. De tala forma que el so significáu ye "home sañudo, home grave, circunspectu, seriu, que se fai tarrecer y respetar".[5]
El númberu ordinal emplegar na actualidá pa estremalo del so homónimu, tamién huey tlatoani, Moctezuma Ilhuicamina (Moctezuma I), a quien los cronistes indíxenes llamaben tamién Huehuemotecuhzoma o 'Moctezuma el vieyu'.